Έντυπη Έκδοση
Ελευθεροτυπία, Πέμπτη 13 Νοεμβρίου 2014
Οι Λατινοαμερικάνοι κατακλύζουν τη Στέγη
Το δεύτερο Γεωπολιτικό Φεστιβάλ της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών «Transitions 2», από τις 18 έως τις 30 του μήνα
Ηθοποιοί που μοιράζονται με τον θεατή το ίδιο διπλό κρεβάτι, σε μια δοκιμασία των ορίων της οικειότητας. Γυμνά κορμιά, τα οποία, σε μια σαρωτική, σισύφεια χορογραφία, αποτυπώνουν την ανθρώπινη θνητότητα. Χίτσκοκ προσαρμοσμένος στην άγρια σύγχρονη συνθήκη της Μπογκοτά.
Carola Sanchez
Πέρφορμανς ντοκιμαντέρ για τα ακόμη και σήμερα ανοικτά τραύματα απ' τις δικτατορίες της Λατινικής Αμερικής. Το δεύτερο Γεωπολιτικό Φεστιβάλ της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών «Transitions 2», από τις 18 έως τις 30 του μήνα, θα συστήσει στο αθηναϊκό κοινό την άγνωστη ανεξάρτητη και άκρως πολιτικοποιημένη σκηνή της Λατινικής Αμερικής, η οποία τα τελευταία χρόνια εξάγεται μανιωδώς σε όλο τον κόσμο. Η κρίση πουλάει. Να σημειωθεί ότι είναι η πρώτη φορά που μας δίνεται η ευκαιρία να δούμε δείγματα της σύγχρονης χιλιανής θεατρικής δημιουργίας.
Οι καλλιτέχνες που καταφθάνουν στη Στέγη από το Μπουένος Αϊρες, το Σαντιάγο, το Σάο Πάολο, το Ρίο Ντε Τζανέιρο και τη Μπογκοτά με 9 παραγωγές (νέα κείμενα και μικτές φόρμες που συνθέτουν θέατρο, χορό και installation, εκτός από τα φιλμ και τις εκθέσεις) διαπραγματεύονται τα συλλογικά τραύματα, τη μετάβαση από τη Δικτατορία στην Δημοκρατία, την εύθραυστη σύγχρονη Δημοκρατία (στις 20 του μήνα θα διεξαχθεί μάλιστα συζήτηση με θέμα «Μετάβαση προς ποια Δημοκρατία;»), την πολιτική βία, το αίτημα για κοινωνική δικαιοσύνη, την κρίση.
* Η αρχή θα γίνει στις 18 του μήνα με την 38χρονη Αργεντίνα Λόλα Αρίας και τη «Ζωή μετά » (θα επαναληφθεί στις 19/11). Σημείο εκκίνησης υπήρξε μια ομάδα νέων της γενιάς της, οι οποίοι γεννήθηκαν κατά τη διάρκεια της Δικτατορίας στην Αργεντινή. Η επιλογή των ερμηνευτών βασίστηκε στη βιογραφία τους: η Κάρλα είναι κόρη μαχητή του Λαϊκού Απελευθερωτικού Αγώνα, η Βανίνα κόρη μυστικού αστυνομικού, ο Μαριάνο γιος δημοσιογράφου ενταγμένου στο κόμμα του Περόν που εξαφανίστηκε. Η Λίζα κόρη διανοούμενων που αυτοεξορίστηκαν στο Μεξικό. Επιλέχθηκε ακόμη και κόρη δήμιου. Οι ηθοποιοί ανασυνθέτουν τις αληθινές οικογενειακές ιστορίες τους, επιστρατεύοντας τεκμήρια (φωτογραφίες, έγγραφα και φιλμ super 8).
Η παράσταση απέκτησε και τη χιλιανή εκδοχή της. Στη Χιλή η Αργεντίνα συγγραφέας, σκηνοθέτης, ηθοποιός και στιχουργός διαπίστωσε, εν αντιθέσει με τη γενέτειρά της, πόσο πολωμένη παραμένει η κοινωνία αναφορικά με τον Πινοτσέτ, η φωτογραφία του οποίου κοσμεί ακόμη τους τοίχους κατοικιών... Η παράστασή της δημιούργησε μεγάλο θόρυβο και στις δυο χώρες. Ακόμη και οι Βραζιλιάνοι της ζήτησαν να δουλέψει τη δική τους εκδοχή, αλλά η Αρίας αρνήθηκε: «Μου έχει ζητηθεί το ίδιο από πολλές χώρες. Αν δεχόμουνα, τότε δεν θα έκανα τίποτα άλλο στη ζωή μου από αυτό το πρότζεκτ », μας αποκάλυψε στη χθεσινή παρουσίαση της διοργάνωσης της Στέγης.
* Συναισθήματα, σκέψεις, εν υπνώσει μνήμες, φιλοσοφικές προσεγγίσεις της ζωής είναι τα υλικά της εξαιρετικά τολμηρής παράστασης-εγκατάστασης του 39χρόνου Φερνάντο Ρούπιο «Οσο είσαι δίπλα μου», η οποία καταργεί τις ασφαλιστικές δικλείδες της παραδοσιακής σχέσης θεατή-ηθοποιού και εισβάλλει επιθετικά στο δημόσιο χώρο: το σκηνικό είναι 7 διπλά κρεβάτια, στα οποία 7 ηθοποιοί πλαγιάζουν μαζί με 7 θεατές. Η περφόρμανς, που δοκιμάζει τα όρια των θεατών («έχω δει εκπληκτικά αποτελέσματα » υποστηρίζει ο σκηνοθέτης της), έχει παρουσιαστεί δίπλα στη θάλασσα, σε πάρκα, σε κλειστούς χώρους. Στην Αθήνα, από τις 18-23 Νοεμβρίου θα φιλοξενηθεί στη Στοά του Βιβλίου. Οι θεατές στην αθηναϊκή βερσιόν θα ξαπλώνουν με τις ηθοποιούς Κίκα Γεωργίου, Δήμητρα Κούζα, Αννα Μάσχα, Ελένα Μεγγρέλη, Αγγελική Παπαθεμελή, Μαρία Παρασύρη και Εύη Σαουλίδου. Ο Αργεντίνος σκηνοθέτης, συγγραφέας και εικαστικός, που έχει παρουσιάσει το έργο του σε κάθε γωνιά του πλανήτη, δουλεύει πάνω στην έννοια του χώρου, του κενού, και κυρίως με την ανασύσταση της μνήμης («Πάντα σκεφτόμουν ότι η ανθρώπινη φωνή είναι το διάστημα που συγκροτεί τη μνήμη») και την σχέση μας με έναν εντελώς άγνωστο άνθρωπο. Επιδιώκει, όπως ανέφερε στη χτεσινή συνάντησή μας, την «αναστάτωση μια συνάντησης πολύ βαθιάς με έναν άλλο» :«Η δυνατότητα συνάντησης μαζί του σε διάστημα λίγων λεπτών, μας βάζει να σκεφτούμε αφενός τη σύγχρονη εποχή κι αφετέρου τη μορφή που έχουν αποκτήσει οι σχέσεις σήμερα».
«Pindora», Λία Ροντρίγκες
* «Το Σχολείο» είναι ο τίτλος της πολιτικής σκηνικής πρότασης του Γκιγέρμο Καλντερόν από το Σαντιάγο της Χιλής που θα βρεθεί στη Στέγη στις 19 και 20 Νοεμβρίου. Ακόμη μια παράσταση για τη μνήμη και την ιστορία που μας μεταφέρει στο 1988 ενώ οι Χιλιανοί ετοιμάζονται για το δημοψήφισμα του Πινοτσέτ. Ένα έργο που σύμφωνα με τη διευθύντρια του φεστιβάλ Transitions 2, Κάτια Αρφαρά, αποκαλύπτει τον βαθμό διαφθοράς που προκάλεσε η δικτατορία, λειτουργώντας ως ένα «μάθημα για Επαναστάσεις».
* Ο δεύτερος εκπρόσωπος της σύγχρονης Χιλιανής σκηνής, ο χορογράφος Χοσέ Βιντάλ, χορογραφεί 9 σώματα σε ένα τετράγωνο 2x2, ανασυνθέτοντας σκηνές μάχης, λατρείας ή μίσους και παραπέμποντας σε γνωστές κινηματογραφικές σκηνές και δελτία ειδήσεων. Η παράσταση «LOOP3» θα παρουσιαστεί στη Στέγη από 22-23 του μήνα και αμέσως μετά θα δοθεί και στο παρισινό Theatre de la Ville.
* Ο πολυβραβευμένος Βραζιλιάνος δραματουργός και σκηνοθέτης Φερνάντο Μορέιρα (Companhia Hiato), στις 23 και 24 του μήνα φέρνει στη Στέγη τον «Κήπο», μια δουλειά βασισμένη σε αληθινές αναμνήσεις του συγγραφέα και των ηθοποιών του. Το 1979 δυο αδελφές αποχαιρετούν τον πατέρα τους που πάσχει από Αλτσχάιμερ, γιορτάζοντας τα γενέθλιά του. Αμέσως μετά τον μεταφέρουν σε οίκο ευγηρίας. Εικοσιδύο χρόνια μετά η εγγονή του επιστρέφει στο πατρικό σπίτι. Η αφήγηση κάνει flashback και στη δεκαετία του '30. Ο «Κήπος» έχει ανακηρυχτεί καλύτερο έργο των τελευταίων χρόνων από πολλούς κριτικούς και έχει παρουσιαστεί στο Βερολίνο, στο Σαντιάγο, στην Ολλανδία και στην Κολομβία.
* Ο Φεντερίκο Λεόν, απ'τους σημαντικότερους Αργεντίνους καλλιτέχνες, δεν θα παρουσιάσει κάποια από τις ανθρωποκεντρικές παραστάσεις του, αλλά το φιλμ «Estrellas» (2007). Ενα μυθοπλαστικό ντοκιμαντέρ για τους κατοίκους των παραγκουπόλεων του Μπουένος Αϊρες. Η προβολή θα πραγματοποιηθεί στις 24 του μήνα με ελεύθερη είσοδο. Θα προηγηθεί διάλεξη του Λεόν.
* «Το παρελθόν είναι ένα ζώο αλλόκοτο» είναι η παράσταση του Αργεντίνου Μαριάνο Πενσότι (στη Στέγη στις 26-27/11), η οποία διευρευνά τις ζωές 4 νέων 25-35 χρόνων, που ήρθαν μετωπικά αντιμέτωποι με την αργεντίνικη κρίση, από το 1999 ως το 2009. Πριν από 10 χρόνια ο Πενσότι που έχει παρουσιάσει έργο του από τη Βέρνη μέχρι το Βανκούβερ, άρχισε να μαζεύει τις κατεστραμμένες φωτογραφίες που πετούσαν κάθε μήνα απ'το γειτονικό του φωτογραφικό εργαστήριο. Οι θολές, «διαταραγμένες» εικόνες λειτούργησαν ως αφορμή για να διηγηθεί τις ζωές των τεσσάρων ηρώων του.
* «Μια ομάδα που παρουσιάζει αυτό που συμβαίνει σήμερα, εδώ και τώρα». Με αυτό τον τρόπο αυτοσυστήνεται η ομάδα Maltida Vanidad («Καταραμένη Ματαιοδοξία») του Ούγκο Μαρίν από την Μπογκοτά. Ο νατουραλισμός της παράστασης «Ο διανοούμενος συγγραφέας» (26-27/11) είναι ωμός και η θέση του θεατή με το σκηνικό γεγονός «σκηνοθετημένη» για ηδονοβλεψίες. Στην δεύτερη παράστασή της, που φέρνει στη Στέγη, με τίτλο «Οι δράστες», η «Θηλιά» του Χίτσκοκ (29-30/11) προσαρμόζεται στα άγρια δεδομένα της σημερινής Κολομβίας.
«Estrellas» (2007)
* Η Βραζιλιάνα Λία Ροντρίγκες, χορεύτρια της Μαγκί Μαρέν, πρόσφατα εγκαταστάθηκε με την ομάδα της στη φαβέλα Μαρέ του Ρίο Ντε Τζανέιρο. Στο «Pindora» που καταφθάνει στην Αθήνα στις 29 και 30 του μήνα, μέσα από τα γυμνά, αναλώσιμα κορμιά, που καταλήγουν σε άμορφη μάζα, το ένα αξεδιάλυτα μπλεγμένο με τα άλλα, εντός ενός νάυλον, επεξεργάζεται την έννοια της συλλογικότητας και του άγνωστου Αλλου, που επειδή είναι άγνωστος είναι κι ανύπαρκτος.
** «Χρεοκόπησε ο σοσιαλισμός»
«Δεν έχουν καμία σχέση οι δικτατορίες της Λατινικής Αμερικής με τις σύγχρονες δυτικές Δικτατορίες ή την πολιτική κατάσταση της Ελλάδας», υπογράμμισε χθες η πολιτικοποιημένη Λόλα Αρίας, για την οποία, «εφόσον έχουν χρεοκοπήσει τόσο ο Σοσιαλισμός όσο και ο Κομμουνισμός» ζητούμενο είναι να «φανταστούμε μια εντελώς νέα πολιτική συνθήκη».
«Δεν μπορούν να συγκριθούν οι δικτατορίες της δεκαετίας του '70 με τις σημερινές οικονομικές δικτατορίες», επεσήμανε και ο Φερνάντο Ρούμπιο, ο οποίος θεωρεί ότι η κρίση στη Λατινική Αμερική έπαιξε τεράστιο ρόλο στην ζήτηση που έχει η τέχνη της εκτός των συνόρων της. «Το σημερινό ωστόσο boom του αργεντίνικου θεάτρου ξεκινά από την γενιά πριν από εμάς. Τότε τέθηκαν οι υποδομές.
Είναι κάτι που δεν σχετίζεται με την πολιτική», τόνισε. «Η Αργεντινή έχει περάσει τα πάνδεινα και πάντοτε η τέχνη γίνεται σε αυτή μετ'εμποδίων, αλλά είναι αδιάλλειπτη η ανάγκη για καλλιτεχνική έκφραση».
Για τη Λόλα Αρίας η αργεντίνικη τέχνη δεν έχει κηδεμόνα το δημόσιο, στερείται όμως κρατικής επιχορήγησης. «Η σημερινή πρόκληση είναι οι καλλιτέχνες να επιστρέψουν στους θεσμούς», θεωρεί.
